ÇEKİRDEK KABAĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ

Çerezlik kabak cucurbitaceae juss. Familyasından Cucurbita pepo L. türüne ait yazlık bir bitkidir. Zengin coğrafya ya sahip ülkemiz iklim ve toprak koşulları sayesinde kabak bitkisinin yetişmesine sorunsuz imkan vermektedir.

Kabak çekirdeği tohumları Akdeniz ülkelerinde ve Orta doğu ülkelerinde çerezlik olarak tüketilmektedir. Çerezlik tüketiminin yanı sıra tıbbi amaçlı kullanımı da mevcuttur. İçerdiği mineral, vitamin protein yağlar açısından zengin bir besin deposudur. İçerdiği yağ; gıda , kozmetik ve ilaç sanayinde kullanılmaktadır.

Lezzeti ve aroması ile damakta tat bırakan kabak çekirdeği kuruyemişler grubunda insanların ilgi odağı olmuştur. Özellikle Avrupa ülkelerinde tüketiminin fazla olması, bazı özel şirketlerinde pakette yurtdışına ihraç etmesi son yıllar da ülkemizde ekim alanlarının artmasına sebebiyet vermiştir.

Kabak Çekirdeği Yetiştiriciliği;

1)​ Kuru ve Sulu tarımı yapılabilen bir ürünüdür.

2)​ Özellikle İç Anadolu da her ürünle münavebe özelliğinin olması,

3)​ Tek seferde hasat edilmesi , İlaç ,gübre, tohum masraflarının düşük maliyetli olması , Ekimden-Hasada kadar tüm tarımsal işlemlerde mekanizasyonunun olması, işçilik giderlerinin az olması üreticisine en çok cazip gelen taraftır.

4)​ Hasattan sonra çekirdek meyveden ayrıldığında yaş olarak kavrulabilir.

5)​ Hasattan sonra nemli olmayan depolarda 1-2 yıl saklanabilir. Bu özelliğinden dolayı üreticisine uygun piyasa koşullarında pazarlama imkanı vermektedir.

Yetiştiriciliğinde en büyük unsur olan tohumluk konusu günümüzde de sıkıntılıdır.. Yabancı tozlanan kabak bitkisinde meyvelerin farklı boy ve renkte olması tohumların tiplerini ve boylarını da farklı kılmaktadır. Tek tip bir tohum standardı sağlanamadığından üreticilerimiz tohumlarını kendileri üretmekte , tohumluk teminide yetiştiriciliği yoğun olan Nevşehir ilimizden sağlanmaktadır. Tohumlukta aranması gerken kriterler; Tohumluk renginin parlak olması , dolgun , iri, deforme olmayan , virüsden ari olarak seçilmeli. Tohumluk çeşitlerini tipine göre Çerçeveli, Hanım Tırnağı, Ürgüp sivrisi olarak gruplandırırız.

Çerçeveli: Boyu 21 mm. , en geniş kenarları kalındır. Aynı zamanda bu çekirdek tipini Koç Tohumculuk 2010 yılında Nusem F1 adı altında ıslah etmiştir. Trakya bölgesinin tercih ettiği bir tiptir.

Hanım Tırnağı: Ürgüp Sivrisine nazaran dar, uzun , ince İç Anadolu Bölgesinde kullanılan tüketicisinin özel tercih ettiği bir çeşittir.

Ürgüp Sivrisi: İç Anadolu bölgesinin kullandığı 20-22 mm. Boyunda uzun, dar, kenarları kalın , dolgun çıtlatma kolaylığı olan bir çeşittir.

YETİŞTİRİCİLİĞİ:

İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ: Vejatasyon süresi 140-150 gün olan sıcaklık ve kuraklıktan hoşlanmayan , ışığı seven bir bitkidir. İklim dalgalanması verimi ve kaliteyi direk etkiler. En iyi gelişme sıcaklığı 20-25 C dir.

Ağır ve kumlu topları sevmez. Humus miktarı fazla gevşek ve besin maddesince zengin topraklarda ideal yetiştiriciliği yapılır. Ph aralığı 6-7 olması istenir.

TARLA HAZIRLIĞI: Tohum çimlenmesi ve bitki kök yapısının sağlıklı gelişmesi için tohum yatağı iyi hazırlanması gerekir. Çekirdeklik kabak yetiştirilecek tarla sonbaharda sürümü yapılarak kış yağışlarından faydalanılması sağlanır. Erken İlkbaharda dekara 3-4 ton yanmış çiftlik gübresi verilerek toprağın su tutma kapasitesi ve havalanması artırılır. Toprakta oluşacak sıcaklıktan dolayı bitkinin topraktan çıkışında erkencilik sağlanır.

GÜBRELEME: İlkbaharda yapılan toprak analizini dikkate alarak; dekara 30kg. TSP, 20kg. Potasyum Nitrat , 8 kg. A.Sülfat toprağa karıştırılmalıdır. Fosforlu ve potaslı gübrelerin ekimden önce Azotlu gübrelerin ise partiler halinde verilmesi önerilir.

EKİM: Ekim toprak sıcaklığının 16-20 c olduğunda yani İç Anadolu bölgesi şartlarında Nisan sonu-Mayıs başı gibi elle veya mibzerle yapılmaktadır. Bitkinin dikine büyüyen yayılıcı bir gelişme gösteren özelliği dikkate alınarak

Kıraç Şartlarda Sıra Arası: 150-200 cm

Sıra Üzeri: 60-80 cm

Sulu Şartlarda Sıra Arası: 80-100 cm

Sıra Üzeri: 40-50 cm ekim derinliği ise 3-5 cm olarak yapılmaktadır.

Elle ekimde ocak vari ekim yöntemi kullanılıp tohum yatağına 3-4 adet tohum atılır. Sulu şartlarda elle ekimde dekara 1,5-2 kg. Çekirdek kullanılır. Kıraç şartlarda ise 500-700gr arasında değişir. Makinalı ekimde ise ekim normu 500-750gr. /da dır.

ÇAPALAMA VE SEYRELTME: Tohumlar 10-12 gün sonra topraktan çıkar. Bitki 4-5 yaprak olduğunda kaymak tabakası kırmak ve yabancı otlardan temizlemek için elle veya kazayağı ile çapalama yapılır. 1. çapayla birlikte her ocakta sağlıklı bir bitki kalacak şekilde seyreltme yapılır. İlk çapadan 2-3 hafta sonra 2. çapa yapılır. Daha sonra bitki sıra arasındaki toprak mesafesini kapatacağından gerek kalmaz.

SULAMA: Tohumun verimini ve iriliğini etkileyen en önemli faktördür. Salma sulama küçük yapılan alanlarda , Yağmurlama sulama ve damla-sulama geniş arazilerde yapılmaktadır.Tabiiki şartlar uygun ise tavsiyemiz sağlıklı sulama sistemi olan damla-sulamadır. 2. çapadan sonra yani ilk meyve görüldüğünde 1 . sulama yapılır. İlk sulamayla birlikte dekara 10 kg Amonyum nitrat verilir. 1.sulamadan sonra çekirdek kabağı yetiştiriciliği bakım teknikleri Sulama-Gübreleme -ilaçlama olarak birbirinin parelellinde program dahilinde yürütülür . Sulama meyve hasat iriliğini tamamlayana kadar 2-3 hafta aralıklarla yapılır.Hasata 1 ay kala sulama işlemi bitirilir.

HASAT-KURUTMA: Bitkinin yapraklarının ve gövdesinin tamamen sararıp kahverengine dönüştüğü, meyve sapının tamamen kuruyarak bitkinin gövdesinden kolayca ayrılacak duruma geldiğinde vejatasyon süresini tamamladığında hasada başlanır. Hasat kabakların bitkiden ayrılması ile olur. Hasat edilen bitkiler yağış söz konusu değilde 1 hafta kadar tarlada bekletilir. Bekletme işlemi çekirdeklerin meyve etinden daha kolay ayrılmasına neden olur. Son yıllarda geniş arazilerde yapılan tarımından dolayı meyveden çekirdeği ayırma işlemi kabak hasat makinaları ile yapılmaktadır. Meyveden ayrılan çekirdekler elle kaba temizliği yapıldıktan sonra temiz beton zemin üzerinde açık havada 10-15 gün bekletilerek kurutulur. Hasat zamanında İç Anadolu bölgesinde yağış olamasından dolayı kurutma önem isteyen bir durumdur. Çekirdekte nemden dolayı oluşacak siyahımsı leke hem pazar değerini bozmakta hemde acılık meydana getirmektedir. Kurutulan çekirdekler temiz çuvallara konularak satışa hazır hale getirilir veya depolama şartlarını taşıyan ambarlarda uygun satış piyasası bulana kadar bekletilir.

 

Aynur Asiltürk
Ziraat Mühendisi